موتور خودرو از قطعات زیر و درشت زیادی ساخته شده است که عملکرد صحیح آن به عدم اصطکاک این قطعات بستگی دارد. تماس قطعات فلزی موتور با سرعت بالا به یکدیگر موجب افزایش دمای موتور، ساییدگی و بروز مشکلات اساسی برای خودرو می شود. در این میان یاتاقان (Bearing) قطعه ای است که به عنوان مهمترین بخش چرخشی موتور شناخته می شود. یاتاقان ها بالشتک هایی هستند که با قرار گرفتن در زیر میل لنگ مانع از اصطکاک فلزات موتور می شوند. پس واضح است که یاتاقان زدن به معنای خرابی این قطعه و ایجاد برخورد بین قطعات فلزی موتور است.
میل لنگ خودرو توسط یاتاقان به شاتون و پایه نگهدارنده بدنه موتور متصل می شود. لایه روغنی که در زیر یاتاقان قرار دارد مانع از برخورد و اصطکاک فلزات به یکدیگر می شود. حال اگر این لایه روغن از بین رود در نتیجه تماس فلزات، گرمای زیادی تولید خواهد شد. این رخداد که به عنوان یاتاقان زدن خودرو شناخته می شود می تواند موجب کج شدن میل لنگ خودرو شود. بنابراین پس از یاتاقان زدن باید موتور خودرو را به سرعت خاموش کرد.
روغن موتور نامناسب: استفاده از روغن موتور بی کیفیت و غیر استاندارد و تعویض دیر هنگام آن یکی از عوامل مهم خرابی یاتاقان ها محسوب می شود. در واقع حتی یک روغن موتور مناسب هم عمر مشخصی دارد و هرچه تعویض آن به تاخیر بیافتد قطعات داخلی موتور دچار جرم گرفتگی می شوند. این جرم ها هنگامی که وارد مجاری روغن شوند به مانعی برای فرایند روغن کاری تبدیل خواهند شد و در نتیجه یاتاقان ها در شرایط اصطکاک قرار می گیرند.
افزایش شدید دمای موتور: افزایش دمای پیشرانه که ممکن است ناشی از خرابی سیستم خنک کاری آن باشد نیز می تواند سبب یاتاقان زدن موتور شود.
خرابی پمپ روغن: فرایند روغن کاری به عملکرد مداوم و صحیح پمپ روغن بستگی دارد. تعویض دیر هنگام روغن موتور یا استفاده از نمونه های بی کیفیت آن موجب رسوب براده های حاصل از اصطکاک در کف کارتل روغن می شود. این رسوبات هنگامی که وارد پمپ روغن یا فیلتر آن شود، فرایند روغن کاری را با اختلال مواجه می کنند.
یاتاقان زدن خودرو چه علائمی دارد؟
یاتاقان زدن موتور با صدای واضح برخورد دو فلز به یکدیگر قابل تشخیص است. این صدا در دورهای آرام ممکن است به گوش نرسد اما در دورهای بالاتر از 1200 به وضوح قابل شنیدن است. یاتاقان زدن اغلب موجب آسیب دیدن میل لنگ می شود که یا با تراشکاری بر اساس مقدار خرابی قابل تعمیر است و یا به دلیل تراشکاری های قبلی یا صدمه جدی (کج شدن) باید تعویض شود.
انواع یاتاقان ها
یاتاقان ها بر اساس عملکرد خود به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که به شرح زیر هستند:
- یاتاقان ساده: این مدل عمر زیادی ندارند و به علت اصطکاک بالا دچار لقی می شوند. از این یاتاقان ها برای خودروهایی با سرعت پایین استفاده می شود.
- یاتاقان غلتشی: در ساختار این نوع یاتاقان از ساچمه هایی به منظور کاهش سایش و اصطکاک و چرخش آسان تر استفاده می شود. اگرچه طول عمر این نوع یاتاقان بیشتر است اما به دما و ارتعاش حساسیت زیادی دارد. بلبرینگ و رولبرینگ دو نمونه از یاتاقان های غلتشی محسوب می شوند.
- یاتاقان لغزشی: به منظور کاهش اصطکاک در این مدل از سیال یا گاز برای تحمل بار استفاده می شود. واضح است که چون سایش در این نوع یاتاقان کمتر از نمونه های پیشین است طول عمر بالایی خواهد داشت.
- یاتاقان مغناطیسی: در این مدل به جای ساچمه یا سیال از میدان میدان مغناطیسی برای جلوگیری از برخورد دو قسمت فلزی به یکدیگر استفاده می شود. این نوع یاتاقان از طول عمر بالایی نسبت به سایر مدل ها برخوردار است.
زمان تعویض یاتاقان ها
یاتاقان ها جزو قطعات مصرفی خودرو محسوب نمی شوند و معمولا عمری طولانی دارند. با این حال با مشاهده هرگونه خراش یا ساییدگی در آنها لازم است که تعویض شوند. توصیه می شود که هر 100 کیلومتر موتور خودرو برای تعمیر اساسی باز شود و در این هنگام یاتاقان ها نیز تعویض شوند.
همچنین طول عمر یاتاقان ها بر اساس نوع آنها نیز متفاوت است. برای مثال یاتاقان های غلتشی حساسیت زیادی به دما و بار اعمال شده بر روی خود دارند و با هر گونه خراش باید تعویض شوند. در مقابل یاتاقان های لغزشی و مغناطیسی با طول عمر بالا (نامحدود) به کار خود ادامه می دهند و تنها کافی است به صورت دوره ای تمیز شده و مجددا نصب شوند.
افزون بر این، شما می توانید مشکلات و سوالات فنی خود درباره خودرو را با مجله اینترنتی ماشین نو در میان بگذارید تا در اسرع وقت به شما عزیزان پاسخ داده شود.
