استپر‌ موتور چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

استپر موتور (stepper motor) یک قطعه الکترونیکی مکانیکی است که وظیفه حفظ کردن خودرو در دور موتور آرام را بر عهده دارد. در واقع وظیفه این قطعه تنظیم میزان دور موتور در دور پایین با یک میزان ثابت است. اگر این قطعه وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، موتور عملکرد مناسبی نخواهد داشت. برای مثال: ممکن است با فشردن پدال گاز خودرو به یک‌باره گاز بخورد و یا هنگامی که برای تعویض دنده پدال گاز را رها می‌کنید، خودرو شما خاموش شود.

یکی از قطعه های یدکی مهم در همه ماشین ها چه خودروهای ایرانی و چه خارجی استپر موتور هست. در کلیه ماشین های قدیمی از استپر موتور استفاده نمیشد بلکه بجای آن از قطعه ای به نام ساسات استفاده میشد، این قطعه به صورت یک سیم بود که به دریچه گاز خودرو وصل شده بود.

موقعی که ماشین را تازه روشن می کنیم و موتورش هنوز سرد است،ماشین به سوخت بیشتری جهت روشن ماندن نیاز داردکه در ماشینهای قدیمی برای برآورده کردن این نیاز از وسیله ای به نام ساسات در خودرو استفاده می شد که شامل یک سیم بود که به دریچه گاز خودرو وصل میشد اما اکنون با پیشرفت تکنولوژی وسیله ای به نام استپر موتور جایگزین ساسات شده که وظیفه آن علاوه بر سوخت رسانی بیشتر به ماشین تنظیم دور موتور در یک میزان مشخص است. این وسیله با نام ها و برندهای متعددی در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد

چنانچه این وسیله یعنی استپر موتور به خوبی کار نکند واصطلاحا خوب کار ندهد ایراداتی در عملکرد صحیح خودرو بوجود می آید مثلا ممکن است دور موتور نوسان پیدا کند (یعنی خیلی بالا برود یا خیلی پایین بیاید) به دلیل اینکه این قطعه زود کثیف میشود پس بنابراین بیشتر ایرادات این قطعه هم با شستشو بر طرف می شود بازکردن، شستشو و بستن این قطعه نیاز به تجربه خاصی دارد پس بهتر است عیب یابی، تعمیر و یا تعویض این قطعه را به تعمیر کار حرفه ای بسپارید.

فروشگاه اینترنتی کارآیکالا با ارائه انواع قطعات اصلی خودرو با قیمت بسیار مناسب و کیفیت ساخت استاندارد و ارسال به سراسر کشور در خدمت شماست جهت مشاهده تمامی محصولات کمک فنر خودرو روی کلمه کمک فنر کلیک کنید.

اگر شما هم به هر دلیل تصمیم به خرید استپر موتور گرفته‌اید، اما با توجه به تنوع زیاد مدل‌ها و قیمت‌ها در خرید این قطعه با مشکل مواجه شده‌اید، اصلا نگران نباشید. ما در این مطلب شما را با یک سری نکات که هنگام خرید استپر موتور خودرو باید به آن توجه داشته باشید، آشنا می‌کنیم.

استپر موتور از اصلی ترین قطعات موتور خودرو می باشد و بیشتر خودروهای جدید به این قطعه مجهزند. استپر موتور پیرو عملکرد یونیت موتور و طبق سیگنال دریافتی از آن عمل میکند، یونیت موتور هم طبق سیگنالهایی که از سنسورهای دیگر دریافت میکند به استپر موتور فرمان می دهد به این ترتیب استپر موتور قطعه تشخیص دهنده و یا تصمیم گیرنده نیست و طبق دستورات دریافتی عمل می کند.

عملکرد صحیح و درست این قطعه باعث می شود که مقدار اکسیژن ورودی به موتور تنظیم گردد به صورتی که بدون فشردن پدال گاز در کمترین میزان ممکن تنظیم گردد عموما این میزان کمترین را واحد یک در هر موتوری تعیین می کنند.

وجود این قطعه بیشتر در زمانهایی مثل حرکت و توقف در ترافیک سنگین ، توقف پشت چراغ قرمز، زمان گرم شدن خودرو، زمان استارت زدن خودرو و یا فاصله زمانی بین تعویض دنده احساس می شود

چنانچه استپر موتور بدرستی کار نکند غیر از اینکه ممکن است اتو مبیل در زمانهای گفته شده خاموش شود احتمال بروز حادثه هم زیاد است.فرض کنید که در سرعت بالا قصد تعویض دنده را دارید اول از همه باید گاز دادن را قطع کنید و کلاچ را فشار دهید و دنده عوض کنید اگر در همین زمان به علت درست کار نکردن استپر موتور موتور خودرو خاموش شود، سیستم ترمز ماشین هم از کار می افتد و احتمالا باعث به وقوع پیوستن حادثه ای تلخ و غیر قابل جبران می شود.

عملکرد استپر موتور در خودرو تشابه زیادی به عملکرد غده تیروئید در بدن انسان دارد. یعنی ممکن است کم کار یا پر کار شود . استپر موتور اگر کم کار شود مشکلاتی برای موتور خودرو به وجود می آورد و اگر پر کار شودهم مشکلات دیگری مثل افزایش آلایندگی و افزایش مصرف سوخت به وجود می آورد.

پس همانطور که بیان شداستپر موتور در یک رنج خاص و زمانی که پدال گاز را فشار نمی دهیدکار میکند و زمانی که پدال گاز را فشار می دهید استپر موتور از چرخه مکانیزم فعالیت خارج می شود به همین علت نام دیگر این قطعه موتور مرحله ای دور آرام یا موتور پله ای می باشد.

لازم به ذکر است که همه خودروها از استپر موتور بهره نمی برند. اصولا خودروهای دنده ای که مجهز به گیر بکس دنده ای هستند از این قطعه استفاده می کنند و خودروهای دنده اتوماتیک از وسیله دیگری بنام موتور دریچه گاز بهره می برند که با مکانیزم دیگری عمل میکند .

همانطور که عنوان شد طریقه عملکرد استپر موتور باعث میشود که مسیر ورودی هوا به موتور در وضعیت دور آرام تنظیم گردد، این عمل توسط یک موتور برقی بسیار حساس انجام میگردد قطعه ای که در داخل موتور پله ای دور آرام وجود دارد توسط یونیت موتور تحریک شده و مسیری به طول هشت میلیمتر در نوسان است و به طور رفت و برگشت حرکت می کند.

حساسیت این قطعه را زمانی بیشتر متوجه می شویم که بدانیم این هشت میلیمتر به چهارصد پله تقسیم شده و یونیت موتور با توجه به شرایط مختلف موتور می تواند از یک تا چهارصد درجه را پیمایش کند و در بهترین وضعیت قرار گیرد تا عملکرد موتور در بهترین وضعیت و در مرحله پایداری قرار گیرد.

اجزای تشکیل دهنده استپر موتور:

موتور الکتریکی: مثل سایر موتورهای الکتریکی داری یک سیم پیچی است که با اعمال ولتاژ حالت مغناطیسی ایجاد می‌کند.

فنر نگهدارنده: این فنر مسئول نگه‌داشتن شفت استپر در محدوده مورد نظر است.

بوش جدا کننده: یک بوش فلزی که مابین فنر نگه‌دارنده و شفت استپر قرار می‌گیرد. وظیفه آن ایجاد فاصله بین فنر و شفت می‌باشد.

شفت استپر: یک میله فلزی که دارای یک سر پیچی که روی موتور الکتریکی بسته می‌شود و سر دیگر که کلاهک روی آن نصب می شود، می‌باشد.

کلاهک: این کلاهک در واقع در مسیر ورود هوا به داخل موتور قرار می‌گیرد، زمانی که موتور به هوای زیادی نیاز ندارد جلو رفته و مسیر هوا را مسدود می‌کند.

در خودروهای درون سوز انژکتوری قطعات زیادی در کنار یکدیگر کار می کنند تا بهترین نتیجه را در اختیار راننده و سرنشینان خودرو قرار دهند. وجود هر کدام از این قطعات لازم و عملکرد صحیح و درست آنها باعث ایجاد آمنیت و آرامش در رانندگی و کاهش آلایندگی خودرو و خسارات و تلفات جانی برای سرنشینان و راننده خودرو گردد و البته عملکرد نا مناسب یا خرابی آنها می تواند منجر به آسیب های مالی یا حتی جانی به سرنشینان خودرو باشد.

استپر موتور یکی از قطعات مهم موتور خودرو است که خرابی آن هم بر روی عملکرد موتور تاثیر منفی می گذارد و هم باعث افزایش آلایندگی خودرو می شود.

علائم و نشانه‌های خرابی استپر موتور:

چراغ چک خودرو شما روشن می‌شود و هنگام تعویض دنده خودرو کمی گاز می‌خورد.

در ترافیک و جایی که خودرو در حالت توقف قرار دارد بی دلیل دور موتور پایین-بالا می‌شود.

زمانی که خودرو را روشن می‌کنید، بدون فشار دادن پدال ماشین خود به خود گاز می‌خورد.

زمانی که در ترافیک هستید، بیشتر زمانی که کولر خودرو روشن است، دور موتور افت زیادی می‌کند.

هنگام تعویض دنده و زمانی که پدال گاز را رها می‌کنید، خودرو به یک‌باره گاز نمی‌خورد و خاموش می‌شود.

در شرایطی هم که موتور خودرو گرم است به اشتباه مانند خودرو در شرایط سرد، دور موتور خیلی بالا می‌رود.

لرزش جزئی در موتور خودرو هنگام درجا کار کردن که با مقدار کمی بالا-پایین شدن دور موتور همراه است.

قبل از تعویض استپر خودرو از سلامت قطعات زیر اطمینان حاصل کنید:

سنسور موقعیت دریچه گاز: وظیفه این قطعه گزارش میزان باز بودن دریچه گاز به واحد کنترل مرکزی ECU می‌باشد.

خرابی سیستم جرقه: سیستم جرقه خود شامل چند قطعه مهم مانند: کوئل، شمع و وایر شمع می‌باشد.

خرابی سوزن انژکتور: در صورتی که مقدار و زمان پاشش سوخت در سوزن انژکتور به درستی صورت نگیرد.

خرابی واشر: در قسمت اتصال دریچه گاز به دریچه گاز و ریل سوخت چند واشر و اورنگ وجود دارد که در صورت خراب بیشتر نفس می‌کشد.

بعد از اطمینان حاصل کردن از سلامت این قطعات می‌توانید با خیالی آسوده استپر موتور را تعویض کنید.

روش تعمیر استپر موتور:

در واقع خیلی امکان خراب شدن این قطعه به ندرت اتفاق می افتد. در بیشتر موارد با شستشو دادن این قطعه با اسپرین انژکتور شوی مشکل بر طرف می‌شود زیرا چربی بخار روغن مانع از حرکت کلاهک استپر در منطقه مورد نظر خواهد شد. اگر با شستشوی قطعه و دریچه گاز مشکل شما برطرف نشد به این نتیجه می رسیم که سیم پیچ داخل موتور ان دچار آسیب شده و باید استپر موتور را به صورت کامل تعویض کرد.

روش شستشوی استپر موتور:

کلا در هر وسیله نقلیه ای چه خودرو چه موتورسیکلت قبل از هر کاری لازم است مدار برق را جهت اطمینان از ایمنی و جرقه نزدن و جلوگیری از آتش سوزی قطع کنیم برای اینکار باید ابتدا بست مثبت را از روی باتری خودرو را جدا کنید، سپس سوکت روی استپر را به آرامی جدا کرده و با آچار مربوطه اقدام به باز کردن پیچ های استپر بر روی دریچه گاز خودرو کنید.

استپر را به آرامی خارج کرده و با اسپری مخصوص شستشوی انژکتور در حالتی که سر استپر رو به زمین است، اسپری کنید. در این حالت کثیفی‌های داخل قطعه خارج می‌شود. اجازه دهید به خوبی در هوای آزاد خشک شود، سپس به آرامی آن را در جای خود قرار دهید و پیچ‌های مربوطه را به خوبی محکم کنید. بست باتری را در جای خود قرار داده و سویچ را چند مرتبه باز و بسته و خودرو را روشن کنید.

نکته: هرگز با پارچه یا دستمال به کلاهک استپر دست نزنید، از چرخاندن آن خودداری کنید. زیرا از تنظیم خارج شده و مجبور به تعویض آن خواهید شد.